Os que por idade ou cultura temos o malo costume de analizar a actualidade para tentar albiscar a que futuro nos conduce, adoitamos facelo relendo o que, en situacións similares do pasado, persoas sabias escribiron, e claro a día de hoxe non gañamos para desgustos.
A frase do título é de Ortega e Gasset cando predixo unha posible guerra mundial (Niso equivocouse, foron dúas) o mal papel dunha Europa que podía evitalo e as posibles repercusións na España do século XX, nisto último acertou de cheo.
Outras persoas aceptadas como sabias coinciden con Ortega en como se pode evitar chegar a que se xere esa masa linchadora e que o conxunto dos cidadáns que conforman unha nación convivan en paz e gocen dunha gobernanza adecuada, por exemplo Montesquieu é meridianamente claro: “En épocas de ignorancia non se teñen dúbidas, nin sequera cando se ocasionan os males mais graves”, polo que é conveniente que “o pobo estea ilustrado”.
Seguindo co mesmo referente de Ortega e Gasset, calquera goberno en democracia, para exercer a súa autoridade e mando necesita facelo fundado na opinión pública, e para que poida facelo de forma tranquila supedítao a que esa opinión pública xérese por cidadáns formados e informados, e non polo que define como home-masa “que ten só apetitos, cre que só ten dereitos e non cre que ten obrigacións…”.
“Calquera goberno en democracia, para exercer a súa autoridade e mando necesita facelo fundado na opinión pública”
E aquí caio en que boa parte dos individuos da actual xeración de apetitos e esixencias de dereitos, que lle regalamos xeracións anteriores, están ben servidos, e que a inmensa maior parte da información e formación recíbena, de forma masiva e deformada, e que non é a través das institucións de ensino, senón desde unhas redes sociais propiedade dunha minoría, moi minoritaria, que detenta a inmensa maior parte da riqueza que o planeta e o traballo de millóns de persoas achegan a diario. Resultado, o home-masa anunciado a principios do pasado século é hoxe o espécime mais abundante, desde logo en Europa, España incluída. En teoría os 80 anos de paz e abundancia, paz algo imperfecta e abundancia só razoablemente redistribuída, que se gozaron nos Estados do territorio da Unión Europea deberían servir para que tanto os cidadáns europeos como as organizacións políticas en que se organizan, constatasen e asumisen que paz e abundancia de bens e liberdades é algo que vale a pena defender coa colaboración de todos. Pero non, parece ser que os “ismos” fomentados desde os distintos medios: individualismos, nacionalismos, supremacismos, radicalismos relixiosos ou sociais, etc. foron substituíndo os valores e virtudes que permitiron ese raro e longo período de benestar para case todos, por outros coas súas raíces no fanatismo e o instinto irracional, ambos os caldos de cultivos xeradores de homes-masa.
Os partidos e outras organizacións foron motores que impulsaron as teses que permitiron esa bonanza, e entre o liberalismo individualista e o colectivismo soviético foron atopando fórmulas políticas capaces de incluír intereses e ideas aceptables ou a lo menos admisibles para a maioría. O que eu me identifique cunha socialdemocracia avanzada e un sindicalismo militante, non me impide valorar as propostas como as de partidos que incluíron nos seus programas o que propugna unha encíclica do Papa León XIII. Pero se se consuma o reaccionario salto atrás que xa sen ningún disimulo ofrecen como “bálsamo de Fierabras”, partidos e outras organizacións sectarias en todos os países europeos e moi concretamente dous partidos españois, a posibilidade de que terminemos vivindo episodios similares aos que Ortega predixo hai 100 anos aumenta case exponencialmente.
Por centrarnos nos de casa, que os partidos nacionalistas aumenten o seu peso na gobernanza a calquera nivel, local, autonómico ou estatal, é froito dunha exacerbación individualista que fai atractivo o espírito de tribo, que podería ser contrapesado por proxectos baseados nunha condición humana como a de vivir do traballo propio, no canto de por o feito aleatorio e meramente circunstancial de nacer ou residir nun territorio determinado. Que partidos auto-nomeados neo-fascistas ou neonazis lograsen acceder a Gobernos nalgúns estados europeos han potenciado o discurso de VOX o que incrementa substancialmente os riscos de perdida de valores democráticos e de dereitos conseguidos a un alto custo.
Con todo os riscos maiores resultan de derívaa pouco racional dun partido, teoricamente de goberno como o PP, certo é que aínda que acolle a persoas democraticamente conservadoras, non é menos certo que unha boa porcentaxe dos seus militantes e dirixentes teñen no seu currículo político diplomas e #máster de franquismo. Creo que ignoran que as experiencias históricas demostran que os partidos extremos dan un tratamento de primeiras victimas aos moderados da súa corda.
Unha curiosidade, a súa estratexia de “apoiar todo o que o adversario (ou inimigo) combata e opoñerse a todo o que o adversario (inimigo) propoña” non ten como autor a ningún liberal extremo senón a un tal Mao, como pode comprobarse no seu Libro Vermello (edición en castelán páx. 15). Todos caemos en contradicións pero esta paréceme digna de resaltar.
